W związku z wieloma pytaniami informujemy, że system biblioteczny SowaSQL nie współpracuje obecnie z Depozytem Bibliotecznym.
Kategorie
Kategoria: Porady
Kolekcja tematyczna to zbiór rekordów bibliograficznych, wybranych przez bibliotekarza w module katalogowania systemu SowaSQL. Przygotowaną kolekcję program biblioteczny automatycznie opublikuje w katalogu on-line biblioteki. Kolekcja może zawierać opisy dokumentów dotyczących konkretnej problematyki, dziedziny wiedzy, wydarzenia lub formy, rodzaju czy gatunku literackiego. Możliwe jest utworzenie wielu kolekcji tematycznych w OPAC; każda z nich może zawierać dowolną liczbę opisów dokumentów.
Uznaniem czytelników cieszą się kolekcje tematyczne prezentujące dzieła nagrodzone w konkursach literackich, np.: Literacka nagroda Nobla, Literacka nagroda Nike, Paszporty Polityki, Międzynarodowa Nagroda Bookera, Nagroda Pulitzera, Nagroda Goncourtów, itp. (www.tarnow-mbp.sowa.pl) Interesujące są również kolekcje nawiązujące do akcji czytelniczych, np. Zakazane książki, Cała Polska Czyta Dzieciom, zachęcające do lektury przed seansem kinowym, np.: Zanim obejrzysz serial, przeczytaj książkę; kolekcje grupujące zbiory dla osób niedowidzących, np. Duże litery, Duży druk oraz rekordy dotyczące wykorzystania urządzeń elektronicznych: Czytaki, Czytniki e-booków, Kindle. Ciekawym pomysłem są kolekcje ukazujące, np. Zbiory regionalne lub Najstarsze zbiory, prasę biblioteczną: Czasopisma, E-prasa, czy też zbiory otrzymane od darczyńców: Dary, Kolekcja Jana Nowaka, itp.
Dzięki kolekcjom tematycznym biblioteka może zaprezentować w OPAC dokumenty na wybrany temat.
W katalogach on-line bibliotek publicznych wykorzystujących system SowaSQL Standard przydatne są kolekcje wskazujące na konkretne typy dokumentów tj. Audiobooki, E-booki, Filmy i seriale, Gry planszowe, Płyty gramofonowe lub rodzaje literackie tj. Powieści obyczajowe i romanse, Kryminały i thrillery, Reportaże i wywiady, itp. Biblioteki pracujące w systemie SowaSQL Premium, posiadające nawigację fasetową w OPAC, nie muszą tworzyć kolekcji obejmujących rodzaje zbiorów bibliotecznych lub gatunków literackich. Czytelnik odszuka odpowiednie opisy dokumentów zawężając kryteria wyszukiwawcze w fasetach lub wykorzysta ikonki rodzajowe pod oknem wyszukiwania w OPAC.
Domyślną kolekcją tematyczną w katalogach OPAC jest kolekcja Nowości, która jest często odwiedzana przez czytelników, zwłaszcza jeśli jest na bieżąco aktualizowana.
Biblioteki pedagogiczne, akademickie i specjalistyczne przedstawiają zbiory tematyczne związane z konkretnymi obszarami wiedzy, dziedzinami nauki i sztuki oraz dyscyplinami naukowymi czy aktywnością zawodową czytelników. Warto zajrzeć do katalogów wybranych bibliotek, np. Publicznej Biblioteki Pedagogicznej w Poznaniu lub Biblioteki PWSZ w Nysie.
Opracowanie kolekcji tematycznych dostępne jest dla systemów SowaSQL w wersjach Standard oraz Premium. Wymaga dodania uprawnień na koncie bibliotekarza przez administratora systemu.
Bibliotekarzy zainteresowanych instruktażem nt. tworzenia kolekcji tematycznych w systemach SowaSQL prosimy o kontakt. Prosimy też, aby istniejące kolekcje często aktualizować, dodawać nowe, a stare kasować.
Kategorie
Uwaga dotycząca finansowania książki
Biblioteki, które otrzymały dofinansowanie na zakup nowości czytelniczych w ramach realizacji Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa 2.0 na lata 2021-2025 mogą zamieścić informacje o dofinansowaniu w katalogach OPAC systemów SowaSQL.
Proponujemy, aby informację dotyczącą finansowania publikacji zamieścić w formacie MARC 21 opisu rekordu bibliograficznego w polu 536 ^a , np.:
536 ^aZrealizowano ze środków w ramach Programu Wieloletniego „Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa”. Priorytet 1- Zakup nowości wydawniczych do bibliotek publicznych. Płatne ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Kategorie
4 ważne usługi w OPAC
System biblioteczny SowaSQL oferuje usługi, które mogą sprawić, że katalog biblioteczny stanie się jeszcze bardziej interesujący dla czytelników. Są to: prezentacja nowości bibliotecznych, udostępnienie metadanych „Wolnych Lektur”, samodzielne zapisywanie się do biblioteki oraz składanie propozycji zakupu książek.
Nowości w OPAC
Wybór książek w katalogu on-line bywa spontaniczny, a decyzje o wypożyczeniu konkretnych tytułów podejmowane są często w oparciu o eksponowane okładki dokumentów.
OPAC systemu SowaSQL umożliwia prezentowanie propozycji czytelniczych w kolekcji „Nowości”. Kolekcje tworzy bibliotekarz, który powinien pamiętać, że zbyt duża oraz zbyt mała liczba udostępnionych w niej opisów dokumentów – nie jest dobrym rozwiązaniem. Podobnie, zbyt rzadkie meliorowanie kolekcji nie przyniesie dobrego efektu. Konieczne jest zrównoważenie liczby rekordów w kolekcji, w stosunku do czasu ich udostępnienia. Lepiej udostępniać mniej i częściej ją uzupełniać lub zmieniać.
Kolekcje „Nowości” mogą zawierać również opisy e-booków. Mogą to być „Wolne Lektury” lub subskrybowane zbiory: IBUK Libra, NASBI i Legimi. Liczba udostępnionych e-booków w OPAC powinna być rozsądna, a zasób często aktualizowany.
Wolne Lektury
Pomysł Fundacji Nowoczesna Polska, aby stworzyć narzędzia dostępu do wolnych dóbr kultury i dać powszechne prawo do korzystania do ponad 5500 utworów literackich z domeny publicznej, znalazł zastosowanie w setkach „sowich” katalogów. Wolne Lektury zaczęto integrować w katalogach OPAC systemów Sowa z końcem 2014 roku.
„Wolne Lektury” udostępniane są w wielu formatach. Formaty hybrydowe (PDF) można otworzyć na dowolnym urządzeniu, również mobilnym (tablet, smartfon); formaty tekstowe (mobi, epub) można przenieść ma dedykowane czytniki e-booków, formaty dźwiękowe (audiobooki) warto odsłuchać bezpośrednio w katalogu bibliotecznym, natomiast książki w standardzie DAISY (dla osób niewidomych lub niedowidzących) odtworzyć w dowolnym urządzeniu lektorskim.
System SowaSQL jest przystosowany do automatycznego i bezpośredniego udostępnienia elektronicznej treści „Wolnych Lektur”. Metadane e-booków z miniaturami okładek są odpowiednio grupowane i indeksowane (OAI-PMH, MARC21) w systemie. Otrzymują także stosowane deskryptory i statusy dostępności.
Warto dodać, że systemy SowaSQL są przystosowane do współpracy z wszystkimi popularnymi platformami e-booków, oferującymi dostęp do polskiej i światowej literatury, w tym klasyki oraz nagradzanych nowości literackich.
Samodzielny zapis
Użytkownicy niezapisani do biblioteki mogą również rezerwować książki, dzięki możliwości samodzielnego zapisu do biblioteki. Usługa ta jest dostępna również dla tych, którzy wejdą na profil biblioteki w portalu w.bibliotece.pl
Włączenie rejestracji czytelnika (usługa na życzenie) w katalogu SowaSQL może, w pewnym sensie, rozwiązywać problem włączenia „nieużytkowników” do społeczności biblioteki.
Proces zapisu czytelnika do biblioteki jest prosty, a funkcja łatwa do odnalezienia w OPAC. Wystarczy wejść w „Konto”, wypełnić prosty formularz, a następnie odebrać mail, wygenerowany i wysłany przez system. W tym momencie czytelnik może już zalogować się do katalogu on-line i korzystać z wszystkich dostępnych usług.
Zaproponuj zakup do biblioteki
Po zalogowaniu w katalogu OPAC czytelnik może zgłosić propozycje nabycia zbiorów do biblioteki za pomocą prostego formularza zawierające pola:. „Autor proponowanej pozycji”; „Tytuł proponowanej pozycji”; „Wydawca, rok wydania”; „Uwagi”; „Preferowana agenda odbioru”; „Alternatywna agenda odbioru”.
Ich wypełnienie oraz kliknięcie „Wyślij”, powoduje automatyczne skierowanie zapytania do programu katalogującego SowaSQL i dalej jest procedowane przez bibliotekarza. Jeśli prośba użytkownika zostanie spełniona, system automatycznie powiadomi zainteresowanego o odbiorze książki we wskazanej agendzie.
Podobną funkcją dla omawianej usługi jest „Złóż zamówienie międzybiblioteczne”. Po zalogowaniu się użytkownika w OPAC, sporządzenie kwerendy internetowej polega na wypełnieniu i wysłaniu formularza zawierającego dwa pola: „opis przedmiotu zamówienia” oraz „uwagi”.
Zachęcamy BIBLIOTEKARZY do informowania Czytelników o dobrych i sprawdzonych usługach, dostępnych w katalogach OPAC. Wystarczy zgłosić na portalu wsparcie.sowasql.pl, mailowo lub telefonicznie chęć uruchomienia samodzielnego zapisu do biblioteki, propozycje zakupu zbiorów, złożenie zamówienia międzybibliotecznego czy integracji „Wolnych Lektur”.
Zachęcając do dalszej eksploracji zbiorów, przypominamy też, że katalog OPAC automatycznie dostosuje się do ekranów smartfonów, gdyż został zaprojektowany i zbudowany z myślą o użytkownikach mobilnych.
Dostęp do instrukcji w portalu wsparcie.sowasql.pl
Przeczytaj też:
W związku z rosnącym zainteresowaniem funkcjonalnością dotyczącą planowania zamknięcia bibliotek dla czytelników, aktualna wersja systemu SowaSQL została zmodyfikowana i wzbogacona o nowe możliwości.
Biblioteki zamierzające wstrzymać wypożyczenia i zwroty na pewien okres, mogą wykorzystać mechanizm Zamknięcia agendy, dzięki któremu system Sowa:
- nie będzie naliczać opłat za przetrzymanie w tym terminie,
- nie będzie wysyłać przypomnień i ponagleń (e-mail/SMS) dotyczących wypożyczonych materiałów,
- będzie wyświetlać komunikat w OPAC o przyczynie niedostępności książek, np. Biblioteka zamknięta z powodu… urlopu / skontrum / remontu / zagrożenia epidemicznego / itd.
O dostępności dla czytelnika funkcji samodzielnego rezerwowania i zamawiania w OPAC decyduje bibliotekarz.
Narzędzia dostępne są w menu programu dla pracowników z uprawnieniami obsługi wypożyczalni:
- Operacja -> Administrowanie -> Zaplanuj zamknięcie agendy
- Blokady -> Blokada rezerwowania, blokada zamawiania
W kliencie zintegrowanym:
- Operacje -> Operacje obsługi wypożyczeń -> Administrowanie -> Zaplanuj zamknięcie agendy
- Blokady -> Blokada rezerwowania, blokada zamawiania
Kategorie
Kwarantanna książek w SowaSQL
Informujemy, że w Wypożyczalni systemu SowaSQL* uruchomiona została funkcja, która pozwala rejestrować zwrot wypożyczonych materiałów wraz z poddaniem ich kwarantannie.
Kliknięcie przycisku [Zwrot], a następnie wybór trybu [Kwarantanna] powoduje, że przyjmowany egzemplarz jest blokowany, a jego status w OPAC wskazuje na brak możliwości wypożyczania i rezerwowania. Wstrzymywana jest też realizacja ewentualnego zamówienia tego egzemplarza, nie jest wysyłana informacja (email, sms) o możliwości jego odbioru.
Dla ułatwienia pracy, na stanowisku zapamiętywany jest ostatni tryb zwrotu [Stan dobry] [Kwarantanna], który traktowany jest jako domyślny. Stan ten sygnalizowany jest wyróżnieniem przycisku i informacją widoczną w pasku tytułowym programu. Dzięki temu przy przyjmowaniu kolejnych materiałów nie będzie konieczny każdorazowo wybór trybu zwrotu.
W programie Wypożyczalni, przy egzemplarzu przyjętym w trybie [Kwarantanna], prezentowana jest informacja o dacie wstrzymania wypożyczania. Identyfikator i sygnatura prezentowane są w kolorze czerwonym. Rezerwacja egzemplarza w OPAC jest zablokowana, zamówienia mogą być aktywne. Dodatkowo lista egzemplarzy przyjętych w powyższym trybie jest widoczna w programie Obsługi Inwentarzy w zakładce [Zablokowane]. Możliwe jest też przygotowanie zestawienia do wydruku.
Odblokowanie egzemplarza – wprowadzenie ponownie do obiegu – może nastąpić zarówno w programie Wypożyczalni jak i Obsługi Inwentarzy, po jego wskazaniu i kliknięciu przycisku [Udostępnij].
Informujemy ponadto, że biblioteki wykorzystujące wrzutnie RFID mogą zgłaszać prośbę o ustawienie automatycznego kierowania zwróconych książek na “kwarantannę”.
*) dotyczy bibliotek, które wykorzystują program Wypożyczalni w systemie SowaSQL i zaktualizowały system do najnowszej wersji.
Kategorie
Melioracja rekordów MARC21
System SowaSQL posiada funkcjonalność, która pozwoli na szybkie i łatwe meliorowanie rekordów bibliograficznych w katalogu biblioteki. W module Katalogowania istnieje narzędzie umożliwiające zamianę starego opisu bibliograficznego w formacie MARC21 na opracowany według aktualnych przepisów katalogowania rekord pochodzący z zewnętrznego źródła (Biblioteka Narodowa, w.bibliotece.pl). Co ważne, modyfikowany rekord w trakcie automatycznej zamiany, zachowuje lokalne pola zasobu.
Operacja ogranicza się do kilku kliknięć myszką i jest dostępna w oknie prezentującym otwarty rekord w formularzu MARC21 (menu: WKLEJ -> poprzez protokół z39.50 lub WKLEJ -> z portalu w.bibliotece.pl).
Dokładny opis operacji dostępny jest w portalu wsparcia technicznego:
– dla klienta SowaSQL – wparcie.sowasql.pl
– dla klienta zintegrowanego SowaSQL – wsparcie.sowasql.pl
Melioracja metadanych wpływa na organizację prezentacji danych bibliograficznych i sposoby ich udostępniania w OPAC.
Zachęcamy do aktywnego wykorzystania funkcji retrospektywnej korekty rekordów w katalogu systemu SowaSQL
Kategorie
Praca zdalna bibliotekarzy
Podpowiadamy tematy prac, które mogą być wykonywane w domu, na stanowisku komputerowym z dostępem do internetu i zainstalowanym oprogramowaniem klienta systemu bibliotecznego SowaSQL.
Klienta systemu SowaSQL pobieramy ze strony https://www.sokrates.pl/biblioteka/
Opracowanie zbiorów bibliotecznych
- wprowadzanie nowych rekordów z autopsji lub z wykorzystaniem funkcji pobierania gotowych opisów bibliograficznych (np. z portalu w.bibliotece.pl, z Biblioteki Narodowej). Prace mogą dotyczyć nowych “zakupów”, uzupełnień luk w katalogu własnym lub filii
- korygowanie i podmiana rekordów opracowanych według starych zasad katalogowania (można wykorzystać operację WKLEJ w otwartym rekordzie)
- uzupełnianie danych inwentarzowych “Zasobów” filii bibliotecznych
- dodawanie miniatur okładek i recenzji do rekordów (w polu 940)
- weryfikacja poprawności podziału typów rekordów (widoczna w zestawieniach typu “Struktura”: zbiorów wypożyczeń, ubytków)
- tworzenie i weryfikacja kolekcji Nowości i kolekcji tematycznych
- globalne uzupełnianie deskryptorów
- zmiana haseł JHP BN w tworzonych kolekcjach, obejmująca uzupełnianie deskryptorów (zgodnie z nowymi przepisami katalogowania) z jednoczesną modyfikacją treści pól i wskaźników w rekordach MARC 21, m.in. rozwijanie istniejących skrótów w opisach
- łączenie haseł wzorcowych (z wykorzystaniem operacji Obsługa haseł wzorcowych).
Zobacz też: Katalogowanie w czasach zarazy i OPAC w czasach zarazy
Instrukcja: Kolekcje “nowości” i tematyczne – wsparcie.sowasql.pl
Przepisy katalogowania BN
Przygotowanie do skontrum
- podsumowanie skontrum. Wnioski z zestawienia o tej nazwie mogą posłużyć do zaplanowania kolejnych etapów i rozdzielnia zadań (Zestawienie -> Wydruki Skontrum)
- tworzenie wykazu stałych ubytków w programie Skontrum (Obsługa Inwentaryzacji). Prace polegają na wprowadzeniu samych numerów inwentarzowych lub zakresów numerów i dotyczą egzemplarzy ubytkowanych “ręcznie” – wykreślonych najczęściej “na czerwono” w tradycyjnych księgach inwentarzowych
- weryfikacja kompletności katalogu. Wykonanie zestawienia “Luki w numerach inwentarzowych” (program Katalogowania – ikonka Bombki).
UWAGA: Prace mogą być prowadzone równolegle przez kilku pracowników i obejmować np. wprowadzanie i kontrolę numerów od najniższego do najwyższego oraz od najwyższego do najniższego. Niezbędny do tych działań może być dostęp do tradycyjnych ksiąg inwentarzowych, czy rejestru ubytków.
Porządki w portalu w.bibliotece.pl
- aktualizacja profilu biblioteki. Prace mogą obejmować aktualizację i weryfikację danych kontaktowych bibliotek i placówek, korektę godzin otwarcia, uzupełnienie informacji na blogu i w galerii, resetowanie nieaktualnych zaproszeń na wydarzenia, itd.
- dodawanie recenzji do książek
– można użyć profilu prywatnego lub biblioteki.
UWAGA: Wymagane logowanie na profil biblioteki. Jeśli nie pamiętamy hasła logowania do portalu, proszę wygenerować nowe; jeśli nie znamy identyfikatora – prosimy o kontakt. Istnieje możliwość przeprowadzenia szkolenia on-line.
W związku ze zmianami w funkcjonowaniu instytucji oświatowych i kulturalnych, których skutkiem jest zawieszenie działalności bibliotek, przypominamy o funkcjonalności w systemie SowaSQL, która pozwala na planowanie zamknięcia bibliotek dla czytelników.
Funkcjonalność dostępna jest dla pracowników z uprawnieniami obsługi wypożyczalni. Umożliwia im wyłączenie niektórych funkcji związanych z obsługą czytelników w placówkach do których mają uprawnienia.
Operacja dostępna jest obecnie dla bibliotek pracujących w usłudze hostingu i będzie sukcesywnie udostępniana dla bibliotek objętych polisą serwisową, które wykorzystują system z własnych serwerów.
Jest ona dostępna w programie wypożyczalni w menu:
Operacja -> Administrowanie -> Zaplanuj zamknięcie agendy
W kliencie zintegrowanym: Operacje -> Operacje obsługi wypożyczeń -> Administrowanie -> Zaplanuj zamknięcie agendy
Funkcjonalność pozwala zaplanować działania w sytuacji, gdy biblioteka wstrzymuje wypożyczenia i zwroty. Po jej uruchomieniu system Sowa:
• nie będzie naliczać opłat oraz wysyłać przypomnień i powiadomień (e-mail/SMS) dotyczących wypożyczonych materiałów,
• blokuje funkcje samodzielnego rezerwowania i zamawiania materiałów bibliotecznych w OPAC,
• wyświetla komunikat informujący o przyczynie niedostępności książek w OPAC.
Prace bibliotekarzy w systemie Sowa nie są blokowane.
UWAGA: Opisana funkcjonalność została zmodyfikowana i poszerzona o nowe możliwości: https://konsorcjum.sowa.pl/2020/05/06/planowe-zamkniecie-bibliotek/
Kategorie
OPAC w czasach zarazy
Zamknięcie biblioteki dla czytelników nie musi wiązać się ze spadkiem aktywności w OPAC. Katalog, prócz informacji o zbiorach dostępnych w bibliotece, przedstawia metadane zasobów posiadających formę elektroniczną.
Podpowiadamy jak wykorzystać możliwości OPAC systemu bibliotecznego SowaSQL w czasie przerwy w udostępnianiu książek:
- kolekcja „Nowości”
Zazwyczaj zawiera informacje o nowych książkach w bibliotece. Gdy biblioteka jest zamknięta, do kolekcji „Nowości” warto dodać rekordy e-booków i audiobooków, których metadane zostały zintegrowane z OPAC systemów Sowa. Mogą to być Wolne Lektury, których zasoby stały się ważnym źródłem tekstów lektur dla uczniów pracujących w domu, lub subskrybowane zbiory: IBUK Libra, NASBI i Legimi. Liczba udostępnionych e-booków w OPAC powinna być rozsądna, a zasób aktualizowany.
- kolekcje tematyczne
Można stworzyć wiele rodzajów kolekcji w OPAC, zarówno dla książek jak i zbiorów elektronicznych, odpowiednio je pogrupować i nimi zarządzać. Kolekcje tematyczne prezentują zapowiedzi wydawnicze, audiobooki, zbiory regionalne, opracowania metodyczne lub urządzenia elektroniczne, tj. czytniki ebooków, czytaki.
- bibliografie regionalne
Stanowią część ogólnopolskiego systemu bibliografii regionalnych i pełnią funkcję uzupełniającą w odniesieniu do narodowych wykazów publikacji. Zawierają opisy z adnotacjami wydawnictw związanych z poszczególnymi województwami, powiatami lub regionami geograficzno-historycznymi.
Warto korzystać z wojewódzkich systemów bibliograficznych, tj. Bibliografia Małopolski, Bibliografia Podkarpacia, Bibliografia Regionalna Wielkopolski, System Bibliografii Regionalnej Województwa Łódzkiego, itd. Bibliografie gromadzą i porządkują piśmiennicze dziedzictwo lokalnej społeczności małych ojczyzn oraz są interesującą alternatywą do kwerend w google.com
Więcej o ebookch w systemach Sowa:
“Wolne Lektury” w katalogach SOWY
E-booki w katalogu bibliotecznym
Legimi w katalogach bibliotek SOWA
Przeczytaj też: