Cyrylica ukraińska – możliwości pracy ze znakami alfabetu (tablica znaków Sowa, klawiatura on-line, optyczne rozpoznawanie znaków tekstu cyrylickiego)
Transliteracja on-line (PN-ISO 9: 2000) i wypełnienie pól w formacie MARC 21
Opis dokumentu w języku ukraińskim a Deskryptory BN
Zapis form transliterowanych w strefie tytułu i oznaczenia odpowiedzialności (245)
Zawartość pola wyrażona innym systemem pisma (880)
Zapis w alfabecie oryginalnym i wiązanie pól
Rola pola recenzji i kolekcji tematycznych
Wyszukiwanie opisów zbiorów ukraińskich w OPAC
Egzemplifikacja
Zapisy:
Zgłoszenia na szkolenia prosimy kierować do dnia 22.05.2023 na adres: konsorcjum.sowa@gmail.com W odpowiedzi prześlemy link do rejestracji na szkolenie.
Uwagi:
Szkolenia skierowane są wyłącznie do bibliotekarzy wykorzystujących system biblioteczny SOWA. Udział w szkoleniach jest nieodpłatny. Liczba miejsc ograniczona.
Webinaria organizowane są w systemie SowaSQL Premium z wykorzystaniem platformy Clickmeeting. Szkolenia mają charakter dokształcający.
Celem szkolenia jest aktualizacja i pogłębienie wiedzy oraz rozwój kwalifikacji zawodowych bibliotekarzy.
1 czerwca 2022 r. udostępniono aplikację mobilną Sowa MOBI. Została ona stworzona przez zespół programistów z firmy Sokrates-software dla bibliotek użytkujących system SowaSQL Premium.
Sowa MOBI umożliwia czytelnikom bibliotek korzystanie z katalogu oraz ze swojego konta czytelnika biblioteki za pomocą mobilnego urządzenia (smartfon, tablet). Aplikację można pobrać ze sklepu internetowego Google Play (dla systemu Android) oraz z App Store (dla systemu iOS).
Katalog biblioteki
Aplikacja mobilna po zainstalowaniu na smartfonie, pozwala każdemu niezalogowanemu użytkownikowi (w tzw. trybie anonimowym) na przeglądanie katalogu i inteligentne wyszukiwanie proste lub zaawansowane za pomocą atrybutów tj. tytuł, autor, temat, forma i typ, gatunek. Widoczne są również statusy dostępności książek oraz innych zbiorów katalogowych. Dla zainteresowanych możliwe jest też przeglądanie kolekcji tematycznych, tworzonych przez biblioteki, np., Nowości wydawnicze, Duży druk itp.
Zalogowany użytkownik, po zainstalowaniu aplikacji i zarejestrowaniu się w danej bibliotece, dodatkowo zyskuje możliwości: zamawiania, rezerwowania, wypożyczania i prolongowania udostępnionych do wypożyczania zbiorów bibliotecznych. Ponadto ma wgląd w historię swoich wypożyczeń i stan rozliczeń z biblioteką. Aplikacja oferuje dostęp do numeru i kodu karty czytelnika, który może pokazać w bibliotece lub wykorzystać w jej urządzeniach samoobsługowych, np. książkomacie. Może też edytować niektóre dane w swoim profilu. Zalogowany użytkownik będzie informowany na swoim smartfonie o zmianach stanu zamówień zbiorów za pomocą powiadomień PUSH.
Po zainstalowaniu aplikacji Sowa MOBI powiadomienia PUSH będą od razu aktywne i będą informowały m.in. o nadchodzących terminach zwrotów wypożyczonych materiałów lub ich przekroczeniu.
Aplikacja mobilna Sowa MOBI
Aplikacja Mobilna wykorzystuje geolokalizację dostarczaną za pomocą Google Maps, dzięki której system zawsze wskaże czytelnikowi najbliższą wypożyczalnię, a jeśli jest zapisany do wielu bibliotek, to swobodnie może przełączać się między kontami w aplikacji.
Rejestracja i logowanie
Sowa MOBI umożliwia zarejestrowanie oraz zalogowanie się czytelnika. Dzięki temu użytkownik zyskuje dodatkowe, powyżej opisane, funkcje w aplikacji związane z dostępem do swojego konta czytelniczego.
Rejestracja nowego czytelnika w aplikacji dokonuje się poprzez elektroniczne wysłanie do systemu bibliotecznego danych niezbędnych do założenia konta czytelnika. W tym celu użytkownik musi wybrać opcję „Zarejestruj się”, a następnie wybrać właściwą bibliotekę, podać adres e-mail oraz ustanowić hasło. Na wskazany adres e-mail przesłane zostanie potwierdzenie z kodem cyfrowym niezbędnym do wpisania w aplikacji mobilnej. Ponadto, w zależności od biblioteki, wymagane może być podanie przez użytkownika informacji tj.: imię i nazwisko, data urodzenia, płeć, adres zamieszkania i do korespondencji, numer telefonu. Proces rejestracji wymaga jednak potwierdzenia tożsamości czytelnika przez pracownika biblioteki na miejscu w jej siedzibie.
Aplikacja mobilna Sowa MOBI
Użytkownik, który jest już zapisany w bibliotece (posiada konto czytelnika w systemie bibliotecznym) i chce korzystać z Sowa MOBI, może zalogować się do aplikacji mobilnej podając ten sam adres e-mail i hasło jak do posiadanego konta w OPAC.
Bezpieczeństwo i interoperacyjność
Sowa MOBI na bieżąco komunikuje się z zainstalowanym w bibliotece systemem bibliotecznym SowaSQL Premium, który łącząc się z bazą danych biblioteki spełnienia niezbędne wymagania w zakresie bezpieczeństwa i wymogów prawnych. Dzięki temu zalogowany czytelnik ma dostęp do zawsze aktualnego stanu dostępności zbiorów bibliotecznych i jest na bieżąco informowany o książkach, którymi jest zainteresowany.
Aplikacja czytelnika Sowa MOBI jest darmowa*, przeznaczona dla czytelników bibliotek publicznych użytkujących system biblioteczny Sowa (SowaSQL Premium), które wyraziły zgodę na dostęp do swoich usług za pośrednictwem aplikacji mobilnej.
*) aplikacja zawiera reklamy. Istnieje wersja odpłatna związana z wyłączeniem reklam dla czytelników danej biblioteki.
Zapraszamy na szkolenie dla bibliotekarzy użytkujących systemy SOWA, w trakcie którego przedstawimy teoretyczne i praktyczne zagadnienia związane z opracowaniem zbiorów bibliotecznych w języku ukraińskim.
Program szkolenia:
Cyrylica ukraińska – możliwości pracy ze znakami alfabetu (tablica znaków Sowa, klawiatura on-line, optyczne rozpoznawanie znaków tekstu cyrylickiego)
Transliteracja on-line (PN-ISO 9: 2000) i wypełnienie pól w formacie MARC 21
Opis dokumentu w języku ukraińskim a Deskryptory BN
Zapis form transliterowanych w strefie tytułu i oznaczenia odpowiedzialności (245)
Zawartość pola wyrażona innym systemem pisma (880)
Zapis w alfabecie oryginalnym i wiązanie pól
Rola pola recenzji i kolekcji tematycznych
Wyszukiwanie opisów zbiorów ukraińskich w OPAC
Egzemplifikacja
Pytania i podsumowanie szkolenia
Uczestnicy szkolenia otrzymają materiały szkoleniowe w formie instrukcji.
Szkolenie odbędzie się na platformie Clickmeeting w dniu 1 czerwca w godz. 10.30-12.00.
Katalog OPAC systemu bibliotecznego SowaSQL Premium został rozbudowany o funkcjonalność umożliwiającą czytelnikowi wyszukanie zbiorów w historii swoich wypożyczeń. Dzięki temu rozwiązaniu, czytelnik posiadający konto biblioteczne może sprawdzić w katalogu OPAC, m.in. czy dany tytuł był już wcześniej przez niego wypożyczony.
Skorzystanie z funkcji jest możliwe po zalogowaniu w OPAC i wybraniu ikonki „czytelnika”, umieszczonej pod oknem wyszukiwawczym. Po jej kliknięciu, system zmienia tryb wyszukiwania w całym katalogu na tryb wyszukiwania w historii wypożyczeń. W tym trybie ikonka “czytelnika” jest zielona i widoczny jest komunikat „Wyniki wyszukiwania są ograniczone do Twojej historii wypożyczeń”.
Tryb wyszukiwania w historii wypożyczeń w katalogu
Ponowne kliknięcie w ikonkę „czytelnika” przywraca tryb wyszukiwania w całym katalogu. Ikonka wówczas zmienia kolor na “szary”.
Ponadto, każdy zalogowany czytelnik w katalogu OPAC systemu SowaSQL Premium, ma dostęp do statusów egzemplarzy informujących, czy: • wypożyczał wcześniej egzemplarz tej pozycji
• ma obecnie wypożyczony egzemplarz tej pozycji
• oczekuje na dostępność egzemplarza tej pozycji
• egzemplarz tej pozycji jest już gotowy do odbioru
Po zalogowaniu w OPAC, na koncie czytelnika, przy opisie egzemplarza każdego dokumentu wyświetlana jest ikonka z odpowiednią informacją tekstową, w tzw. dymku.
Włączenie trybu wyszukiwania w historii wypożyczeń oraz statusów egzemplarzy jest automatyczne dla wszystkich bibliotek, które korzystają z zintegrowanego programu klienta systemu bibliotecznego SowaSQL Premium.
Kolekcja tematyczna to zbiór rekordów bibliograficznych, wybranych przez bibliotekarza w module katalogowania systemu SowaSQL. Przygotowaną kolekcję program biblioteczny automatycznie opublikuje w katalogu on-line biblioteki. Kolekcja może zawierać opisy dokumentów dotyczących konkretnej problematyki, dziedziny wiedzy, wydarzenia lub formy, rodzaju czy gatunku literackiego. Możliwe jest utworzenie wielu kolekcji tematycznych w OPAC; każda z nich może zawierać dowolną liczbę opisów dokumentów.
Uznaniem czytelników cieszą się kolekcje tematyczne prezentujące dzieła nagrodzone w konkursach literackich, np.: Literacka nagroda Nobla, Literacka nagroda Nike, Paszporty Polityki, Międzynarodowa Nagroda Bookera, Nagroda Pulitzera, Nagroda Goncourtów, itp. (www.tarnow-mbp.sowa.pl) Interesujące są również kolekcje nawiązujące do akcji czytelniczych, np. Zakazane książki, Cała Polska Czyta Dzieciom, zachęcające do lektury przed seansem kinowym, np.: Zanim obejrzysz serial, przeczytaj książkę; kolekcje grupujące zbiory dla osób niedowidzących, np. Duże litery, Duży druk oraz rekordy dotyczące wykorzystania urządzeń elektronicznych: Czytaki, Czytniki e-booków, Kindle. Ciekawym pomysłem są kolekcje ukazujące, np. Zbiory regionalne lub Najstarsze zbiory, prasę biblioteczną: Czasopisma, E-prasa, czy też zbiory otrzymane od darczyńców: Dary, Kolekcja Jana Nowaka, itp.
Dzięki kolekcjom tematycznym biblioteka może zaprezentować w OPAC dokumenty na wybrany temat.
W katalogach on-line bibliotek publicznych wykorzystujących system SowaSQL Standard przydatne są kolekcje wskazujące na konkretne typy dokumentów tj. Audiobooki, E-booki, Filmy i seriale, Gry planszowe, Płyty gramofonowe lub rodzaje literackie tj. Powieści obyczajowe i romanse, Kryminały i thrillery, Reportaże i wywiady, itp. Biblioteki pracujące w systemie SowaSQL Premium, posiadające nawigację fasetową w OPAC, nie muszą tworzyć kolekcji obejmujących rodzaje zbiorów bibliotecznych lub gatunków literackich. Czytelnik odszuka odpowiednie opisy dokumentów zawężając kryteria wyszukiwawcze w fasetach lub wykorzysta ikonki rodzajowe pod oknem wyszukiwania w OPAC.
Domyślną kolekcją tematyczną w katalogach OPAC jest kolekcja Nowości, która jest często odwiedzana przez czytelników, zwłaszcza jeśli jest na bieżąco aktualizowana.
Biblioteki pedagogiczne, akademickie i specjalistyczne przedstawiają zbiory tematyczne związane z konkretnymi obszarami wiedzy, dziedzinami nauki i sztuki oraz dyscyplinami naukowymi czy aktywnością zawodową czytelników. Warto zajrzeć do katalogów wybranych bibliotek, np. Publicznej Biblioteki Pedagogicznej w Poznaniu lub Biblioteki PWSZ w Nysie.
Opracowanie kolekcji tematycznych dostępne jest dla systemów SowaSQL w wersjach Standard oraz Premium. Wymaga dodania uprawnień na koncie bibliotekarza przez administratora systemu.
Bibliotekarzy zainteresowanych instruktażem nt. tworzenia kolekcji tematycznych w systemach SowaSQL prosimy o kontakt. Prosimy też, aby istniejące kolekcje często aktualizować, dodawać nowe, a stare kasować.
Katalog OPAC systemu SowaSQL Premium wzbogacono o graficzne symbole rodzajów dokumentów (piktogramy).
Biblioteki wykorzystujące internetowy katalog systemu SOWA mogą zaoferować użytkownikom zawężanie wyszukiwania za pomocą ikonek (piktogramów), opracowanych dla różnych rodzajów zbiorów bibliotecznych. Wśród nich są: książki, audiobooki, e-booki, czasopisma, filmy i seriale, muzyka, gry i zabawki oraz gry komputerowe.
Zachęcamy biblioteki do włączania wybranych ikon w katalogu OPAC systemu SowaSQL Premium. Zgłoszenia prosimy kierować na portal https://wsparcie.sowasql.pl/
Piktogramy znajdujące się pod oknem wyszukiwawczym w OPAC, odpowiadają deskryptorom prezentowanym w fasetach. Klikając w wybraną ikonę użytkownik zawęża wyniki wyszukiwania do konkretnych typów dokumentów. System prezentuje wówczas rekordy, które posiadają odpowiedni deskryptor w polu MARC 21, np. 380 ^aFilmy i seriale
Użytkownik zainteresowany wyszukiwaniem w konkretnym rodzaju zbiorów, np. Audiobooków, może kliknąć w ikonkę pinezki, aby przypiąć filtr. Filtr będzie kształtował wynik każdego kolejnego wyszukiwania, aż do czasu jego odpięcia lub zakończenia sesji przeglądarki. Działanie filtrów opisano w sekcji Pomocy katalogu OPAC: https://demo.sowa.pl/
Lista ikon nie jest zamknięta i będzie uzupełniana o kolejne rodzaje zbiorów.
Szybkie i skuteczne przekazanie informacji o zbiorach jest podstawą funkcjonowania biblioteki w XXI w. Aby umożliwić to zadanie użytkownikom bibliotek, proponujemy zastosowanie uproszczonego formularza wyszukiwawczego (tzw. widgetu), który pozwoli natychmiast dotrzeć do informacji o zasobach bezpośrednio ze strony WWW biblioteki (nie wchodząc do katalogu OPAC).
Pobranie i wykorzystanie kodu automatycznie generującego formularz wyszukiwawczy jest dostępne dla każdego użytkownika systemu bibliotecznego SowaSQL. Biblioteki, które chcą udostępnić na stronie biblioteki okienko wyszukiwawcze w formie widgetu, przekierowujące czytelnika do strony z wynikami wyszukiwania w katalogu on-line, proszone są o wykonanie następujących czynności:
1. Kliknięcie w ikonkę Pomoc (zob.) w katalogu OPAC oraz wybranie tematu: Generowanie formularza wyszukiwawczego (zob.)
2. Skopiowanie gotowego kodu HTML w zależności od wybranego wariantu (z ramką lub bez)
3. Wklejenie pobranego kodu w wybrane miejsce na stronie WWW biblioteki Możliwe jest wstawienie kodu formularza w ramce strony WWW, tzw. okienku (adres dla IFRAME). W tym celu podaje się tylko adres URL do strony, która automatycznie generuje odpowiedni formularz wyszukiwawczy. Aby dostosować wygląd formularza do strony WWW wystarczy uzupełnić jego adres o parametr &css poprzez wskazanie na właściwy plik ze stylami CSS.
Zachęcamy do wykorzystania formularza wyszukiwawczego na stronie WWW biblioteki jako interesującej alternatywy linku do katalogu OPAC.
Przykłady zastosowania widgetu z wyszukiwaniem na stronach bibliotek:
W związku z wprowadzeniem od 1 października 2015 r. przez Bibliotekę Narodową deskryptorów, które zastąpią dotychczas stosowany Język Haseł Przedmiotowych BN, pragniemy poinformować, że systemy SOWA2/MARC21 oraz SowaSQL zostały przystosowane do nowego modelu opracowania rzeczowego dokumentów.
Propozycja opracowania i wdrożenia deskryptorów została zapowiedziana przez Dyrektora Biblioteki Narodowej już w 2014 r. W trakcie konferencji „Deskryptory Biblioteki Narodowej” która odbyła się 10-11.04.2015 r. oraz podczas otwartych konsultacji z bibliotekarzami w maju i czerwcu, przedstawiono ogólną metodykę przekształcenia tematów JHP w deskryptory oraz rozwoju nowego słownictwa.
Opracowanie zbiorów bibliotecznych z wykorzystaniem deskryptorów wiąże się z wprowadzeniem zmian w danych przechowywanych w systemie bibliotecznym. Dotyczą one przede wszystkim struktury formatu MARC21 w zakresie grupy pól haseł przedmiotowych. Likwidacji ulegnie opracowanie rzeczowe, bazujące na gramatyce pozycyjnej i nastąpi konwersja określników i niektórych tematów do nowych pól. Docelowo też katalogi WWW będą wzbogacone o wyszukiwanie fasetowe, zgodnie z którym wyniki wyszukiwania będzie można uszczegóławiać poprzez filtrowanie według określonych kryteriów (faset).
Dla bibliotek komputerowo opracowujących zbiory, chcących w dalszym ciągu pobierać opisy bibliograficzne z katalogu BN, oznacza to automatyczne dostosowanie użytkowanego oprogramowania bibliotecznego do nowego modelu opartego na języku deskryptorów BN. Warunkiem przyjęcia tych zmian w systemie bibliotecznym jest posiadanie danych bibliograficznych w MARC21, który jest międzynarodowym formatem służącym do zapisu i wymiany danych, używanym w bazach katalogowych i bibliograficznych Biblioteki Narodowej.
W systemach SOWA2/MARC21 i SowaSQL wprowadzono już zmiany formatu, a w przygotowaniu są narzędzia (OAI-PMH) służące do aktualizowania danych katalogowych wg nowych zasad BN.
Zachęcamy do zapoznania się z zaleceniami Katalogu dobrych praktyk użytkowników systemów SOWA, a w szczególności z dwoma niżej wybranymi punktami:
1. Na stronie internetowej biblioteki umieść w widocznym miejscu dostęp (link, widget) do katalogu bibliotecznego. Nie powinno do niego prowadzić więcej niż jedno, maksymalnie dwa kliknięcia myszą.
Do katalogu bibliotecznego może prowadzić ze strony WWW:
2. Nie zwlekaj z udostępnieniem katalogu biblioteki na stronie WWW, nawet jeśli jeszcze nie wprowadziłeś całości księgozbioru do systemu komputerowego. Staraj się też różnymi sposobami informować czytelników o dostępności katalogu bibliotecznego on-line.
Prosimy o udostępnianie odnośników (linków, ikon) do katalogów bibliotecznych lub profili bibliotecznych w portalu w.bibliotece.pl także na stronach innych instytucji w regionie (strona Urzędu Miasta lub Gminy, Miejski lub Gminny Ośrodek Kultury, Szkoła itp.) – zob. ikona do katalogu po prawej stronie http://www.umig.olkusz.pl/
Zapraszamy do indywidualnych konsultacji, w trakcie których pomożemy wybrać właściwą metodę udostępnienia katalogu na stronie WWW, dobrać ikonkę katalogu itp.
Niedawno informowaliśmy o istotnych zmianach funkcjonalnych w systemie SowaSQL, z których najważniejszym był nowoczesny system wyszukiwawczy w katalogu internetowym, dzięki któremu system staje się coraz bardziej przyjazny użytkownikowi. Obecnie donosimy o dalszej, gruntownej modernizacji wielu mechanizmów wewnętrznych serwera, które w znacznym stopniu poprawiają wydajność całego systemu bibliotecznego.
Ludzie używają słów tylko po to, by ukryć swe myśli /Wolter/
Dotychczasowymi, najważniejszymi zmianami w systemie jest uruchomienie w katalogu internetowym mechanizmów ułatwiających dodanie nowoczesnych rozwiązań bazujących na silniku wyszukiwawczym ElasticSearch, tj.: podpowiedzi w formularzu wyszukiwania, szybkie wyszukiwanie nowości z użyciem filtrów dostępności zbiorów, podświetlanie wyników w wyszukiwaniu, prezentacja najpoczytniejszych książek itp.
Kolejnym przełomowym rozwiązaniem w systemie SowaSQL jest ewolucja modułu wyszukiwawczego katalogu internetowego, który obecnie oferuje domyślne wyszukiwanie proste (tzw. jednopolowe), pozostawiając wyszukiwanie za pomocą indeksów jako zaawansowane.
Istotą nowej wyszukiwarki systemu Sowa są narzędzia wykorzystywane do analizy języka polskiego w programowaniu neurolingwistycznym, dzięki któremu przeszukiwanie informacji o zbiorach biblioteki jest intuicyjne i daje relewantne wyniki. Użytkownik wprowadzający zapytania w katalogu nie musi zastanawiać się w jakiej formie występuje poszukiwana fraza w zasobach informacyjnych. Szukając tytułu Robinson Cruzoe odnajdzie więc też inne tytuły, min.: Przypadki Robinsona Cruzoe, czy Robinson Kruzoe, itp. Podobnie wpisując autora, może odnaleźć nazwę stosowaną w opisie bibliograficznym (odpowiedzialność) lub w polu hasła osobowego (autorytatywne), np. Shakespeare / Szekspir.
Ważne jest by nigdy nie przestać pytać… /Einstein/
Wzorem wyszukiwarki google.com, nowy katalog systemu SowaSQL oferuje niezwykle precyzyjne i dynamiczne dotarcie do właściwego dokumentu, poszukiwanego przez czytelnika.
Pełnotekstowy silnik wyszukiwania w katalogu internetowym został opracowany na podstawie nowoczesnych algorytmów stosowanych w dziedzinach przetwarzania języka naturalnego (NLP). Wiążą się z nim takie zagadnienia jak stemming i lematyzacja, które umożliwiają określanie poprawnej gramatycznie formy podstawowej słowa lub wspólnej części słów, a także rdzenia dla określonych wyrazów i ich form fleksyjnych. Zastosowanie tych algorytmów w katalogu bibliotecznym to rewolucja w systemach informacyjno-wyszukiwawczych, która na nowo otwiera zasoby informacyjne bibliotek dla współczesnych użytkowników internetu.
W niedalekiej przyszłości katalog SowaSQL zostanie dodatkowo wzbogacony o wyszukiwanie fasetowe, zgodnie z którym wyniki wyszukiwania będzie można uszczegóławiać poprzez filtrowanie według określonych kryteriów (faset). Zmiany te są konieczne, aby dostosować system biblioteczny do koncepcji nowego opracowania rzeczowego dokumentów i modelu wyszukiwania informacji w katalogach bibliotecznych.
