Tag: web2.0

Kategorie
Porady System Sowa

W kierunku mobilności. Nowe katalogi OPAC systemów SOWA

Nowy katalog OPAC został wzbogacony o nowatorskie usługi, dzięki którym komunikacja między biblioteką a użytkownikami staje się coraz bardziej transparenta. Prócz wdrożenia specjalistycznych narzędzi programistycznych, których zadaniem jest utrzymanie kompatybilności stron katalogów z szybko rozwijającymi się przeglądarkami internetowymi, postępuje rozwój funkcji społecznościowych, które wraz z technologiami mobilnymi stały się fundamentem idei Web2.0. Rosnąca liczba użytkowników urządzeń przenośnych wymusza konkretne działania związane z użytecznością katalogów bibliotecznych. Ich efektem jest możliwość personalizacji i optymalizacji aplikacji internetowych oraz stosowanie technologii nieznanych dotąd w bibliotekach, a powszechnie wykorzystywanych przez współczesnego konsumenta informacji.

Estetyka przede wszystkim…

Sposób prezentowania informacji o zbiorach w katalogu on-line jest ważną cechą wizerunkową biblioteki, a ciekawie „obudowany” opis bibliograficzny ma potencjał przyciągnięcia uwagi czytelników. Dlatego unowocześniono szereg drobiazgów, z których najistotniejszym jest „widoczny” panel odsyłający do szerszych informacji o dokumencie, tj. recenzja, inne wydania, QR kod. Wbudowano również stronę zawierającą informację o korzystaniu z ciasteczek (HTTP Cookie). Jest ona nie tylko kolorystycznie dopasowana do motywu graficznego katalogu, ale też zawiera istotne informacje na temat ciasteczek i sposobu zarządzania nimi przez użytkownika.

Kody QR i kody kreskowe

Prezentowanie kodu QR dla udostępnionego dokumentu w katalogu bibliotecznym jest w Polsce absolutnie nowatorskim rozwiązaniem, stosowanym jednak w bibliotekach w Stanach Zjednoczonych. Nowa wersja katalogu on-line systemu SOWA pozwala pobrać kod QR z każdego „rekordu” w systemie bibliotecznym i wykorzystać go w dowolnym celu, np. wydrukowania w formie nalepki na książce, ulotce informacyjnej, infografice itp. Temat ten wymaga szerszego omówienia i niebawem zostanie bardziej szczegółowo omówiony. W katalogu, tuż obok kodu została zawarta informacja czym jest znak QR (Quick Response) oraz jak można go odczytać. Zob. www.wadowice-wbp.sowa.pl/

Funkcją, która z pewnością zostanie doceniona przez użytkowników smartfonów korzystających z internetowego „Konta czytelnika”, jest dodanie numeru karty bibliotecznej do generowanego obrazka z kodem kreskowym. Kod użytkownika można pobrać bezpośrednio z katalogu OPAC po zalogowaniu się i zapisać w telefonie komórkowym lub tablecie, a następnie użyć w celu identyfikacji w bibliotece lub w automatach samoobsługowych. Pod kodem został dodatkowo dodany numer czytelnika na wypadek pojawienia się trudności w jego odczytaniu.

fot. flickr.com/herzogbr/  (CC BY-NC-SA 2.0) 
fot. http://www.tarnow.net.pl/

Katalogi coraz bardziej „nasze”

Personalizacja „Konta czytelnika” w katalogu OPAC stała się faktem. Wprawdzie użytkownicy nie mają jeszcze możliwości dopasowania kolorystyki tła ekranu do nastroju, ale zyskali możliwość samodzielnego wgrania do systemu swojego zdjęcia, które będzie widoczne po zalogowaniu się w katalogu, a niebawem też w module wypożyczeń. Możliwość samodzielnego dokonywania wyboru subskrybowanych powiadomień, to kolejna funkcjonalność systemu, dzięki której użytkownik może decydować o włączeniu lub wyłączeniu e-mailowych monitów, tj. przypomnienie o nieodebranych rezerwacjach, upływającym terminie zamówienia lub zwrotu, itp.

Udogodnienia dla słuchających

Wraz z włączeniem do katalogów Wolnych Lektur pojawiła się możliwość odtwarzania audiobooków, które stanowią pokaźny fragment cyfrowych zasobów. Wśród udostępnionych słuchowisk znajdują się dzieła posiadające strukturę wielu rozdziałów, prezentowanych jako osobne pliki dźwiękowe. Obecna wersja katalogu OPAC umożliwia odtwarzanie playlisty danego dzieła, bez konieczności uruchamiania pojedynczych plików. Poprawiono też odsłuchiwanie plików w formacie ogg.

Kategorie
Szkolenia

Warszawskie spotkanie z systemem SOWA

11 czerwca 2015 r. w sali sesji Urzędu Dzielnicy Wola m.st. Warszawy odbyło się spotkanie pt. Rozwój systemów SOWA w nowym modelu opracowania i wyszukiwania informacji. Organizatorami spotkania była Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy, Konsorcjum Bibliotek SOWA oraz firma Sokrates-software.

Program spotkania, który tematycznie zawarto w dwóch sesjach, otworzyła witając przybyłych gości Anna Grędzińska – dyrektor wolskiej biblioteki. Pierwszy wykład pt. Katalogi nowej generacji – nowe formy udostępniania zbiorów zaprezentował Wojciech Kowalewski, który skupił się na roli udostępniania informacji bibliograficznych w internetowych katalogach bibliotek pracujących w systemach SOWA w aspekcie raportu Biblioteki Narodowej Stan czytelnictwa w Polsce w 2014 r., a także sondaży czytelniczych przygotowanych w oparciu o krakowskie biblioteki miejskie. Przedstawiciel Konsorcjum przedstawił wymierne efekty współdziałania bibliotek z producentem oprogramowania SOWA, których starania zaowocowały katalogami wyposażonymi w funkcje społecznościowe, narzędzia służące do komunikacji sieciowej (API) czy semantyczne usługi Web 2.0.

Katalogi systemu SOWA rozwijają się, przystosowują technologicznie do zmieniającego środowiska użytkowników internetu. Przykładami są nowoczesne standardy komunikacyjne oferujące możliwość udostępniania e-booków (Wolne Lektury, IBUK) oraz innowacyjne usługi wyszukiwawcze wzorowane na wyszukiwarce google.com. Nie bez znaczenia jest też indeksowanie informacji o zbiorach dzięki portalowi w.bibliotece.pl (MARC XML).

Kolejne wystąpienie System biblioteczny SowaSQL zaprezentował Michał Fryska (Sokrates-software), który skrótowo przedstawił rozwój oprogramowania bibliotecznego SOWA na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat oraz omówił obecne rozwiązania wspomagające bibliotekę w zakresie udostępniania informacji o zbiorach w internecie. Michał Fryska zwrócił uwagę na stale rosnącą ilość danych w systemach bibliotecznych, którymi zarządzają biblioteki. Szybki i profesjonalnie działający system musi spełniać oczekiwania nie tylko bibliotekarzy, ale też użytkowników biblioteki, dlatego konieczna stała się ewolucja nie tylko samych katalogów on-line, ale całego systemu SOWA w kierunku rozwiązań SQL.

System SowaSQL jest wynikiem wdrożenia przemyślanych, a przy tym „otwartych” narzędzi tj. nowoczesnych  silników: PostgreSQL (baza danych) oraz Elastic (wyszukiwanie). Cykl rozwoju systemu jest na każdym etapie rozwoju szczegółowo testowany przez programistów i bibliotekarzy oraz precyzyjnie dokumentowany, dzięki czemu użytkownik biblioteki otrzymuje produkt najwyższej jakości. Dowodem podejmowanych starań nad doskonaleniem systemu bibliotecznego SowaSQL jest w pierwszej kolejności usprawnianie narzędzi wyszukiwawczych w katalogu on-line, w tym wyszukiwania jednopolowego.

Wystąpienie Leszka Masadyńskiego nt. przyszłości systemu SOWA rozpoczęło dyskusję o sprawach bieżących bibliotek. Jednym z podniesionych tematów był model opracowania zbiorów z zastosowaniem Deskryptorów BN. Szef Sokrates-software przedstawił pomysły związane z konwersją danych bibliograficznych bibliotek i dostosowaniem systemu bibliotecznego do stosowania deskryptorów i wyszukiwania fasetowego.

Uzupełnieniem wypowiedzi nt. deskryptorów były słowa Jakuba Kalinowskiego – kierownika Pracowni Deskryptorów Biblioteki Narodowej w Instytucie Bibliograficznym. Wprowadzenie, nadzór i kontrola kartoteki deskryptorów jest celem powstałego zespołu w BN, który podjął się już spotkań informacyjnych z bibliotekarzami i uruchomił specjalny serwis Między_Słowami, a w przyszłości zamierza współpracować z bibliotekami w zakresie stosowania deskryptorów. Zdaniem Jakuba Kalinowskiego wdrożenie deskryptorów sprawi, że wyszukiwanie informacji w katalogach bibliotecznych będzie dawać bardziej relewantne wyniki i pozwoli na pełniejsze wykorzystanie katalogów bibliotek. Wywiązała się dyskusja, a wśród wielu zadanych pytań pojawiło się również dotyczące kwestii opracowania nowego tezaurusa? Przedstawiciel Biblioteki Narodowej wyjaśnił, że planowane jest stworzenie kartoteki opartej na dotychczasowym słowniku JHP BN i trwają pracę zarówno nad przygotowaniem metod przekształcenia słownika jak i rozwoju słownictwa.

Zwieńczeniem dyskusji była wypowiedź Ewy Florek – dyrektora Biblioteki Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, która przedstawiła przemyślenia związane z językami informacyjno-wyszukiwawczymi stosowanymi w bibliotekach i przyszłością charakterystyki rzeczowej zbiorów bibliotecznych.

W spotkaniu uczestniczyło około 70 osób. Byli bibliotekarze z: Biblioteki Akademii Teatralnej, Biblioteki Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, Biblioteki Głównej Akademii Obrony Narodowej, Biblioteki Instytutu Elektrotechniki, Biblioteki Instytutu Badań Rynku, Biblioteki Muzeum Narodowego, Biblioteki Muzeum Literatury, Biblioteki Szkoły Głównej Służby Pożarniczej, Biblioteki Akademii Wychowania Fizycznego, Biblioteki Głównej Akademii Sztuk Pięknych, Biblioteki Wydziału Zarządzania UW oraz warszawskich bibliotek publicznych (Wola, Praga Południe, Ochota, Ursynów, Wawer i Ursus).

fot. Tomasz Kasperczyk /BP Wola/

Kategorie
System Sowa

Społecznościowy OPAC i nowe możliwości systemu SOWA

Nowa odsłona katalogu on-line systemu SOWA2/MARC21 nastąpiła we wrześniu 2013 r. Moduł SOWA-WWW v.3.0 powstał po 11 miesiącach intensywnych prac informatycznych i jest pierwszym w Polsce bibliotecznym katalogiem internetowym wyposażonym zarówno w narzędzia społecznościowe, interfejs API służący do komunikacji sieciowej oraz semantyczne usługi sieci Web.

Nowy moduł SOWA-WWW, który jest zasadniczym komponentem systemu SOWA2/MARC21, zasiliły funkcje portalu e-usług bibliotecznych w.bibliotece.pl. Dla bibliotek użytkujących oprogramowanie SOWA2/MARC21, oznacza to tyle, że pełna aktualizacja katalogów on-line nastąpi automatycznie i nie będzie rodziła żadnych kosztów, o ile system biblioteczny działa w usłudze hostingu lub posiada instalację serwerową z ważną opieką serwisową. Istotna jest przy tym integracja katalogu bibliotecznego z portalem w.bibliotece.pl, który dostarczył katalogowi OPAC m.in. technologicznych nowinek ze świata Web 2.0.

Przy pobieżnym spojrzeniu na nowy katalog SOWY zmiany są niezauważalne, ale jest ich w istocie dużo, bo ponad 80. Prócz standardowych funkcji katalogu OPAC związanych z prezentacją informacji o zbiorach bibliotecznych w sieci WWW poprawiono dotychczasowe mechanizmy związane z przeszukiwaniem katalogu oraz prezentacją dostępności zbiorów (rezerwacje, zamówienia, obsługa zamówień międzybibliotecznych i zleceń zakupu). Zupełną nowością jest natomiast jeszcze większa integracja usług z portalem e-usług bibliotecznych w.bibliotece.pl

Do najistotniejszych cech OPACa v.3 należą:

1. integracja funkcji społecznościowych portalu w.bibliotece.pl

W katalogu OPAC prezentowane są oceny, recenzje i inne wydania poszukiwanej książki. Czytelnicy zyskali wobec tego możliwość napisania własnej recenzji i dodania jej z poziomu katalogu OPAC. Funkcjonalność umożliwiło powiązanie konta bibliotecznego z kontem w portalu w.bibliotece.pl, dzięki któremu można też łatwo oceniać przeczytane książki i globalnie dodawać miniatury okładek książek do rekordów.

2. trwałe odnośniki do rekordów i efektów wyszukiwania

Nazywane „permalinkami” są bardzo przydatne w świecie naukowym (cytowania, przypisy, bibliografia) oraz przy codziennym korzystaniu z katalogu. Permalink to specjalnie opracowany, niezmienny i bezpośredni adres URL kierujący do konkretnego adresu WWW. Z tej funkcjonalności w katalogu OPAC skorzystają wszyscy; umożliwia ona wygenerowanie formularza wyszukiwawczego do konkretnego zapytania, a następnie załączenia go na stronach WWW.

3. efektywne buforowanie kolekcji i okładek

Pamięć podręczna (tzw. cash) w katalogu OPAC jest rozwiązaniem, dzięki któremu nawet po 2 godzinach będzie można wejść na stronę prezentująca wyniki wyszukiwania. Daje to także możliwość ponownej zmiany utawień filtrów już po wykonaniu zapytania oraz ich użycie w zakładce “Nowości”, a zatem jeszcze większą wydajność katalogu internetowego biblioteki.

4. lokalny schowek na rekordy

Bez logowania, umożliwiający szybkie dodawanie znalezionych rekordów do schowka, z którego potem będzie można zamówić, zarezerwować, a także wydrukować czy wysyłać wybrane dokumenty.

5. wysyłanie informacji o konkretnym dokumencie

Niejednokrotnie zdarza się okazja, aby wysłać znajomemu link do książki, którą poszukiwał przez długi czas. Polecanie „rekordów” przyjaciołom bezpośrednio z katalogu OPAC za pomocą prostego formularza generowanego przez email jest więc rozwiązaniem, na które czekało wielu użytkowników bibliotek i samych bibliotekarzy. Teraz już jest to możliwe. Nie trzeba być zapisanym do biblioteki, nie trzeba logować się do systemu, ważne aby pokazać i polecić to, co biblioteka przygotowała w swojej ofercie czytelniczej. Internetowe „polecanie” posiada także zabezpieczenie przed spamem.

6. Intefejs API i nowoczesne usługi wyszukiwania

API umożliwia integrację różnych aplikacji internetowych z katalogiem on-line systemu SOWA. Dzięki wykorzystaniu protokołu SOWA API można m.in. swobodnie wymieniać dane w formacie JSON z portalu w.bibliotece.pl, a zatem automatycznie pobierać listę nowości bibliotecznych, zdalnie rejestrować czytelników oraz zamawiać i rezerwować zbiory z katalogu OPAC.

7. SOWAI-PMH i współpraca z bibliotekami cyfrowymi

Komunikacja pomiędzy repozytoriami i bibliotekami cyfrowymi oparta jest na protokole OAI-PMH, dzięki któremu pobierane i indeksowane są metadane ze zdalnych bibliotek cyfrowych. Bramka protokołu OAI-PMH to niezależny moduł serwerowy, który służy do selektywnego pobierania rekordów bibliograficznych z systemu bibliotecznego SOWA2SQL/MARC21. Dzięki temu modułowi biblioteki mogą udostępniać swoje dane przez protokół OAI-PMH w rozmaitych metawyszukiwarkach integrujących zasoby cyfrowe. Stawia to zbiory portalu w.bibliotece.pl obok takich dostawców danych jak Federacja Bibliotek Cyfrowych.

Lista nowości w katalogu OPAC nie jest jeszcze wyczerpana, w przyszłości bowiem planuje się kolejne usprawnienia dla czytelników, które już teraz są w fazie testowania.