28 marca 2012 roku w Publicznej Bibliotece Pedagogicznej w Koninie odbyły się warsztaty metodyczne dla nauczycieli bibliotekarzy z powiatu konińskiego i słupeckiego dotyczące Zapisu pionowego symboli Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej w „Przewodniku Bibliograficznym”.
Warsztaty skierowano do nauczycieli bibliotekarzy zajmujących się opracowaniem rzeczowym dokumentów, a także bibliotekarzy pomagającym czytelnikom w poszukiwaniu zbiorów. W zajęciach, które przeprowadziły Anna Chudzińska i Hanna Kasperska-Stróżyk z Publicznej Biblioteki Pedagogicznej w Koninie – Filii w Słupcy wzięło udział 16 nauczycieli bibliotekarzy. Uczestnictwo w spotkaniu było bezpłatne.
W trakcie warsztatów omówiono:
1. Zapis poziomy a zapis pionowy UKD w „Przewodniku Bibliograficznym”
Symbole UKD stosowane są w „Przewodniku Bibliograficznym” od 1949 roku według sześciu wydań tablic skróconych. Symbole UKD zapisywane były w poziomie, nie meliorowano ich, nie dokonywano reklasyfikacji.
2. Zapis pionowy UKD w „Przewodniku Bibliograficznym”
Od numeru pierwszego 2011 r. stosowany jest w „Przewodniku Bibliograficznym” zapis pionowy UKD. W formacie MARC21 pole 080 z symbolem UKD jest powtarzalne. Powtarzalność pola umożliwia zapisanie po rozbiciu na cząstki nawet bardzo rozbudowanego symbolu złożonego. Każdy symbol elementarny stanowi wejście do indeksu i staje się osobnym kluczem wyszukiwawczym. Symbole w zapisie pionowym są prezentowane w kolejności ich wprowadzenia (logika zapisu i metoda UKD). Przyjęto zasadę tworzenia do 8 symboli. Pierwszy symbol decyduje o układzie „Przewodnika Bibliograficznego”. Układ „PB” pozostaje niezmieniony.
Baza BN oparta jest na tablicach: Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna: publikacja nr UDC-P058 autoryzowana przez Konsorcjum UKD nr licencji UDC-2005/06. Wydanie skrócone dla bieżącej bibliografii narodowej i bibliotek publicznych.
3. Stosowanie zapisu pionowego w Bibliotece Narodowej (analiza tablic skróconych UKD ze względu na zapis pionowy)
Wprowadzenie zapisu pionowego symboli UKD poprzedzone było analizą tablic skróconych UKD. Przejrzano wszystkie symbole w złożeniach (rozwinięte i złożone) i podjęto decyzje, które z nich zostaną wprowadzone do kartoteki wzorcowej jako symbole jednolite, będą to symbole rozwinięte i złożone wybrane z tablic UKD P058. Zapis pionowy wymusza zastosowanie uproszczeń i modyfikacji dotychczasowej metody klasyfikowania.
Przyjęto ogólne zasady postępowania:
- Obowiązuje stosowanie symboli z tablic UDC – P058 [z 2006 r.].
- Stosowane są wszystkie symbole proste z tablic skróconych. Symbole rozwinięte i złożone w wybranych przypadkach zostały zmodyfikowane.
- Umieszczone w tablicach skróconych UDC – P058 symbole poddziałów wspólnych są stosowane w wyborze.
- Symbole złożone są zapisywane w osobnych polach 080.
- Dwukropek podwójny :: nie jest stosowany.
- Nawias [ ] nie jest stosowany.
- Nie są tworzone symbole złożone z użyciem kreski ukośnej /. W zapisie pionowym są rozdzielane (zapisywane w osobnych polach 080). Wyjątek stanowią symbole z kreską ukośną tak zapisane w tablicach UDC – P058.
- Nie są tworzone symbole złożone z użyciem plusa+. Wyjątek stanowią symbole tak zapisane w tablicach UDC – P058.
- Podział A/Z nie jest stosowany.
- Symbole główne z poddziałami wspólnymi formy są zapisywane w osobnym polu. Są stosowane wybrane poddziały wspólne formy.
- Symbole główne z poddziałami wspólnymi miejsca; rasy, narodowości, grupy etnicznej: czasu z kreską -02; -04; -05 są zapisywane w jednym polu 080 (symbole jednolite).
- Poddziały wspólne języka = nie są stosowane. Służą tylko do rozbudowy symboli poddziałów wspólnych rasy, narodowości oraz symboli z działów 811 i 821 (poszczególne języki, literatura poszczególnych języków).
- Poddziały wspólne miejsca (1…/9…) oraz poddziały wspólne rasy, narodowości i grupy etnicznej (=…) są stosowane w dziale 008, 3, 7, 8, 9.
- Poddziały wspólne czasu są stosowane tylko w dziale 8, 9. Daty p.n.e. nie są stosowane. Stosowane są stulecia (dla wyrażenia historii literatury i historii powszechnej). Stosowane są daty roczne (dla wyrażenia wydarzeń z historii Polski i historii I oraz II wojny światowej).
- Poddział wspólny z kreską -02 Własności ; -04 Relacje, metody, działania ; -05 Osoby – są stosowane w wyborze.
- Poddział wspólny z kreską -03 Materiały – nie są stosowane.
Podczas warsztatów omówimy został system stosowania symboli w zakresie wszystkich dziedzin wiedzy na podstawie materiałów metodycznych Biblioteki Narodowej.
4. Adaptacja zapisu pionowego w systemie bibliotecznym SOWA2/MARC21 – propozycje rozwiązań dla PBP w Koninie.
W zakresie opracowania katalogu centralnego dla czterech placówek przyjęto: stosowanie jednolitych zasad opracowania, przeprowadzenie niezbędnych poprawek w katalogu oraz systematyczne meliorowanie słowników JHP BN oraz UKD w związku ze zmianami wprowadzanymi przez Bibliotekę Narodową.
Oprac. Hanna Kasperska-Stróżyk